Czy poszczególne punkty wyroku rozwodowego mogą w przyszłości podlegać zmianie w razie zmiany okoliczności? Co należy zrobić, aby zmienić prawomocne rozstrzygnięcia wyroku rozwodowego?
Na wstępie podkreślam wyraźnie, że chodzi mi tutaj o orzeczenia prawomocne – czyli takie, gdy stronie nie przysługuje już odwołanie. Postępowaniem apelacyjnym zajmowałem się na blogu już jakiś czas temu i wszystkich zainteresowanych odsyłam do wpisów dotyczących tej tematyki. Zakładam również, że nie zachodzi żadna nadzwyczajna okoliczność (np. fałszerstwo jakiegoś dokumentu będącego podstawą wyroku), która mogłaby skutkować wznowieniem postępowania w drodze specjalnie przewidzianej do tego procedury.
Ten wpis będzie dotyczył kwestii zmiany wyroku rozwodowego po jego zapadnięciu (np. kilkanaście miesięcy czy kilka lat) w związku ze zmianą okoliczności. Chodzi zatem o nowe okoliczności, które wystąpiły już po ogłoszeniu wyroku rozwodowego. Czy w ogóle taka zmiana orzeczenia jest możliwa? Które punkty wyroku rozwodowego można zmienić, a które nie podlegają zmianie?
Czy można zmienić wyrok rozwodowy?
Odpowiem od razu, że niektóre rozstrzygnięcia wyroku rozwodowego rzeczywiście mogą podlegać zmianie w przyszłości, jeśli zmienią się istotne okoliczności. Zmianie nie podlega jednak prawomocne orzeczenie w przedmiocie winy (poza ewentualnie specjalnym trybem wznowienia postępowania, co zaznaczyłem powyżej). Nie można więc wytoczyć nowego powództwa, w którym małżonek prawomocnie uznany za winnego będzie domagał się zmiany orzeczenia o winie.
Inaczej będzie w przypadku alimentów. Każda ze stron może domagać się zmiany rozstrzygnięcia w przedmiocie alimentów, jeśli tylko po wyroku rozwodowym zmieniły się istotne okoliczności. Przede wszystkim trzeba mieć tu więc na uwadze zmiany dotyczące uzasadnionych potrzeb uprawnionego i możliwości finansowych zobowiązanego. Jeśli te okoliczności zmieniłyby się nawet kilka dni po uprawomocnieniu się orzeczenia rozwodowego (np. na skutek nieoczekiwanego zwolnienia z pracy), to można wnosić pozew o zmianę punktu dotyczącego rozstrzygnięcia o alimentach.
Zmiana odbywa się w formie odrębnego powództwa, które wytoczone zostanie już przed sądem rejonowym, a nie okręgowym. Można domagać się podwyższenia alimentów, obniżenia, a nawet ich uchylenia. Wszystko będzie zależało od tego, jaka zmiana nastąpiła w stosunku do sytuacji, w jakiej orzekał Sąd rozwodowy. Oczywiście wszystko co napisałem dotyczy zarówno alimentów na dzieci, jak i na drugiego małżonka, jeśli takie zostały przy rozwodzie zasądzone.
Które punkty wyroku rozwodowego podlegają zmianie?
Zmienić mogą się też istotne okoliczności dotyczące wykonywania władzy rodzicielskiej nad dziećmi. Oczywiście Sąd musi mieć możliwość późniejszego zaingerowania w ten punkt orzeczenia rozwodowego. Gdyby przykładowo rodzic, któremu powierzona została władza rodzicielska, popadł później w problemy alkoholowe, to możliwa i konieczna będzie zmiana rozstrzygnięcia Sądu rozwodowego w przedmiocie wykonywania władzy rodzicielskiej. Właściwy do oceny tych okoliczności będzie już sąd rejonowy, a nie sąd okręgowy.
Oczywiście możliwe są także inne przykłady dotyczące relacji rodziców z dziećmi. W kontekście zmiany orzeczenia istotne jest to, aby zmieniły się okoliczności dotyczące predyspozycji rodziców do wykonywania władzy rodzicielskiej.
Naturalnie jest też możliwa zmiana orzeczenia Sądu rozwodowego w przedmiocie kontaktów z dzieckiem. Wiadomo jest przecież, że harmonogram spotkań ustalony przy rozwodzie może stać się kiedyś nieaktualny na skutek zmiany planu zajęć dziecka czy godzin pracy rodzica. W razie braku porozumienia rodziców odnośnie nowych terminów, konieczne może stać się ustalenie nowego harmonogramu spotkań przed sądem rejonowym.
Na koniec chciałbym jeszcze raz zwrócić uwagę, że z punktu widzenia tego wpisu najistotniejsze jest to, iż zmiana wyroku rozwodowego dotyczy późniejszej zmiany okoliczności. Nie chodzi więc o to, czy wyrok rozwodowy był w tym zakresie wadliwy, a wyłącznie o to, czy od uprawomocnienia się orzeczenie rozwodowego doszło do faktycznej zmiany sytuacji stron, która ma wpływ na treść konkretnego rozstrzygnięcia w sprawie. Pamiętaj więc, aby w nowym postępowaniu przede wszystkim skupić się na wystąpieniu nowych okoliczności, a nie kwestionowaniu wyroku Sądu rozwodowego.