W praktyce nie brakuje niestety przykładów, kiedy rozwód następuje z powodu choroby psychicznej jednego z małżonków. Jak wówczas powinien zachować się Sąd, orzekając o winie za rozkład pożycia?
Z tego wpisu dowiesz się jaki wpływ na postępowanie o rozwód ma choroba psychiczna jednego z małżonków.
Sąd w takich przypadkach znajduje się w dość trudnej sytuacji. Ocena zachowania małżonków w przypadku, gdy jedno z nich dotknięte jest chorobą psychiczną, musi być niezwykle wnikliwa. Pytanie zasadnicze w takim postępowaniu brzmi następująco: czy konkretna choroba psychiczna ma wpływ na zdolność małżonka do wykonywania obowiązków małżeńskich oraz czy choroba miała wpływ na przebieg małżeństwa?
Opinia biegłego psychiatry w sprawie rozwodowej
Odpowiedzi na te pytania udziela w procesie biegły psychiatra, ponieważ w tej kwestii wymagane są już wiadomości specjalne i Sąd nie powinien podejmować się samodzielnej oceny. Jeśli biegły ustali, że osoba chora tak naprawdę nie kontrolowała swojego zachowania i nie przestrzegała obowiązków małżeńskich wskutek choroby, to wówczas temu małżonkowi nie można przypisać winy za rozkład pożycia małżeńskiego.
Nie bez znaczenia pozostaje oczywiście stopień zaawansowania choroby. Biegły powinien wypowiedzieć się czy zdolność małżonka była ograniczona czy całkowicie wyłączona. Oceniając zachowanie chorego małżonka musimy mieć też na uwadze jego postawę względem samej choroby – czy chciał się leczyć, czy stosował się do zaleceń lekarzy itd. Nie da się jednak ukryć, że jeśli w rzeczywistości choroba całkowicie kierowała poczynaniami człowieka lub miała na nie znaczny wpływ, to także w przypadku opornego leczenia należałoby wykluczyć możliwość przypisania winy za rozkład pożycia.
Dokonując natomiast oceny zachowania zdrowego małżonka, Sąd musi mieć na uwadze jaka była jego reakcja na chorobę u małżonka – czy wspierał go w chorobie, pomagał w niezbędnych czynnościach, zachęcał do leczenia itd. W takiej sytuacji Sąd z całą pewnością przywiążę dużą wagę do sprawdzenia jak realizowany był obowiązek opieki nad drugim małżonkiem.
Choroba psychiczna a wina w rozkładzie pożycia
Jakie Sąd wyda rozstrzygnięcie w takiej sprawie? Co do zasady jak wspomniałem – małżonkowi dotkniętemu chorobą psychiczną nie można przypisać winy za rozkład pożycia. Jeśli zatem materiał dowodowy będzie wskazywał, że przyczyna rozwodu leży w zachowaniu osoby chorej psychicznie, to w wyroku możemy spotkać się ze stwierdzeniem, że: Sąd orzeka rozwód z przyczyn leżących po stronie powoda/pozwanego, ale niezawinionych. Oznacza to tak naprawdę brak winy w rozkładzie którejkolwiek ze stron.
Dodam, że w takiej sytuacji w razie negatywnej oceny zachowania zdrowego małżonka, Sąd może przypisać mu wyłączną winę za rozkład pożycia małżeńskiego ze wszelkimi konsekwencjami takiego orzeczenia (np. odnośnie obowiązku alimentacyjnego). Sytuacja zdrowego małżonka w tego typu postępowaniu rozwodowym nie jest więc zbyt komfortowa.
Mało tego, jeśli małżonek zdrowy chcę się rozwieść (jest powodem), to można sobie również wyobrazić sytuację, w której Sąd oddala powództwo z uwagi na zasady współżycia społecznego i obowiązek pomocy choremu małżonkowi. Oczywiście Sąd nie będzie raczej nigdy dążył do utrzymania małżeństwa „na siłę” wbrew woli stron, ale na pewno jest możliwa sytuacja, kiedy chory małżonek potrzebuje stałej pomocy ze strony swojego małżonka, co mogłoby jednocześnie zablokować rozwód.
Choroba psychiczna ma więc istotny wpływ na przebieg postępowania rozwodowego. Najistotniejszą konsekwencją może być wykluczenie możliwości przypisania winy za rozkład pożycia małżonkowi choremu. Wszystkie te ustalenia powinny jednak opierać się przede wszystkim na szczegółowej opinii biegłego dotyczącej stanu zdrowia psychicznego chorego małżonka.