Rozwód, władza rodzicielska, alimenty, kontakty z dzieckiem, ustalenie ojcostwa, podział majątku – to najważniejsze rodzaje spraw rodzinnych rozstrzyganych przez Sąd. Czy można rozstrzygnąć wiele spraw w jednym postępowaniu sądowym czy trzeba toczyć kilka postępowań – osobno co do każdego zagadnienia?
Niektóre z wyżej wymienionych spraw mogą podlegać łącznemu rozpoznaniu, ale niektóre będą musiały być rozpatrywane osobno. W tym wpisie postaram się to uporządkować.
Rozwód – kilka postępowań w jednym
Z punktu widzenia efektywności jednego postępowania najwyżej można zaklasyfikować rozwód i sprawy o ustalenie ojcostwa. W tych sprawach można „załatwić” zdecydowanie najwięcej kwestii. Rozwód w sposób kompleksowy ma uregulować sytuację prawną rodziny, a zatem Sąd zajmuje się wszystkimi wyżej wymienionymi zagadnieniami w jednym postępowaniu. Wyjątek dotyczy podziału majątku, o czym pisałem już kiedyś odrębny tekst. Wspomnę tutaj jedynie, że w praktyce łącznie z postępowaniem o rozwód może toczyć się jedynie całkowicie bezsporny podział majątku.
Postępowanie o ustalenie ojcostwa reguluje z kolei w sposób kompleksowy sytuację prawną dziecka, a zatem w trakcie tego postępowania możemy ustalić też kwestię wykonywania władzy rodzicielskiej, wysokość alimentów, wysokość kosztów związanych z ciążą i porodem (na rzecz matki), nazwisko dziecka i kontakty. Oczywiście chyba jasne jest, że w takim postępowaniu nie da się orzec rozwodu czy separacji, a tym bardziej dokonać podziału majątku.
Władza rodzicielska, alimenty i kontakty z dzieckiem
Idąc dalej, zaczynają się coraz większe „schody”. Sąd nie może wspólnie rozpoznać sprawy o alimenty ze sprawami o władzę rodzicielską i kontakty z dzieckiem. Dlaczego? Ponieważ te postępowania różnią się trybem ich rozpoznawania. Alimenty klasyfikujemy jako „postępowanie procesowe”, zaś władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem to „postępowanie nieprocesowe”. Nie chciałbym tutaj wchodzić w rozważania procesowe na temat różnic między trybami, bo to mogłoby zając nawet kilka tekstów… Ograniczę się zatem jedynie do stwierdzenia, że najbardziej widoczna dla oka jest taka różnica, że w „procesie” stronami są powód i pozwany, a w „nie-procesie” – wnioskodawca i uczestnik.
W postępowaniach nieprocesowych Sąd w większym zakresie podejmuje również działania z urzędu. Dlatego właśnie w tym trybie rozpatrywane są sprawy o władzę rodzicielską i kontakty z dzieckiem. Co ciekawe, do niedawna połączenie nawet tych dwóch spraw nie było możliwe, ponieważ inny miał być w nich skład sędziowski: władza rodzicielska – 1 sędzia i 2 ławników; kontakty – 1 sędzia. Ta różnica wykluczała wspólne rozpoznanie tych spraw. Obecnie postępowania w przedmiocie władzy rodzicielskiej toczą się już przed 1 sędzią, a zatem można już rozpoznać taką sprawę wraz ze sprawą o kontakty z dzieckiem. Należałoby jednak złożyć stosowny wniosek o połączenie tych spraw do wspólnego rozpoznania.
Jak widać sprawy rodzinne zostały poszatkowane na kilka postępowań, co często wiąże się z większą ilością wizyt rodzin w Sądzie. Najistotniejszą konsekwencją oddzielnego prowadzenia spraw jest to, że w każdej sprawie trzeba prowadzić oddzielne postępowanie dowodowe dotyczące często bardzo zbliżonych kwestii. Te same dowody są więc przeprowadzane powtórnie, co powoduje oczywiście przedłużenie postępowań sądowych.
Nasuwa się więc pytanie – czy skoro ustawodawca „zgodził się”, aby w rozwodzie było możliwe rozstrzygnięcie wszystkich kwestii dotyczących rodziny, to czy tak nie powinno być także w pozostałych postępowaniach rodzinnych? Z pewnością ułatwiłoby to rodzinom załatwienie wielu formalności, a myślę, że sędziom uporządkowało pracę. Na razie jednak to pytanie pozostaje bez odpowiedzi.
***
Kancelaria Adwokacka Maciej Rodacki, zakres usług: prawo rodzinne (rozwód, alimenty, podział majątku, władza rodzicielska, kontakty z dzieckiem, sprawy przeciwko nieletnim) oraz inne.
tel: 693 253 807
e-mail: kontakt@adwokatrodacki.pl
