Zapadł wyrok Sądu II instancji w sprawie o rozwód bądź alimenty. Czy istnieje jeszcze możliwość odwołania się od takiego wyroku? Czy ten wyrok staje się od razu prawomocny? Czy w przyszłości będzie jeszcze kiedyś możliwość zmiany poszczególnych punktów tego orzeczenia czy może ten wyrok będzie wiązał „raz na zawsze”? W dzisiejszym wpisie postaram się udzielić odpowiedzi na te pytania.
Zacznę od razu od konkretnej informacji – w obecnym stanie prawnym nie ma możliwości wniesienia skargi kasacyjnej (niekiedy w skrócie nazywanej „kasacją”, choć to określenie pochodzi z procedury karnej) w sprawach o rozwód bądź alimenty. Jest to wprost wykluczone w przepisach procedury cywilnej. Obecnie więc Sąd Najwyższy nie zajmuje się już tego typu sprawami i można powiedzieć, że wyroki Sądów Apelacyjnych są ostateczne.
Skąd zatem tak bogate orzecznictwo Sądu Najwyższego (które często cytuje na moim blogu) w sprawach rozwodowych i alimentacyjnych? Zmiana nastąpiła w połowie 2000r., bo wtedy weszła w życie nowelizacja, która uniemożliwia stronom składanie skarg kasacyjnych oraz orzekanie Sądu Najwyższego w tych sprawach. Wcześniej SN rozpatrywał takie sprawy i orzeczenia pochodzą właśnie z tamtego okresu. Przepisy dotyczące rozwodów i alimentów od 2000r. nie zmieniły się jakoś radykalnie, więc wiele orzeczeń Sądu Najwyższego pozostaje aktualnych do dzisiaj.
Wyrok Sądu II instancji staje się prawomocny z chwilą jego ogłoszenia. Oznacza to, że często właśnie dzień ogłoszenia wyroku Sądu II instancji jest dniem zakończenia małżeństwa i jednocześnie powstania między stronami rozdzielności majątkowej – jeśli nie była ona wcześniej ustanowiona w drodze umowy bądź orzeczenia Sądu. Przypomnę jeszcze tylko, że jeśli strony nie składały apelacji od wyroku Sądu I instancji, to wówczas uprawomocnienie się tego orzeczenia następuje po upływie 21 dni od jego ogłoszenia.
Czy można domagać się zmiany prawomocnego wyroku?
Można powiedzieć, że gdy wyrok staje się prawomocny, to procedura sądowa w sprawie dobiega końca. Wznowienie postępowania jest możliwe tylko w zupełnie wyjątkowych przypadkach (np. gdy wyrok został uzyskany za pomocą przestępstwa bądź został oparty na podrobionym dokumencie) i w specjalnie przewidzianym do tego trybie.
Nie będę omawiał tutaj szczegółowych przesłanek takiego wznowienia postępowania, bo to zbyt obszerne zagadnienie i dotyczy raczej spraw nadzwyczajnych. Wspomnę jedynie, że niedopuszczalna jest skarga o wznowienie od wyroku orzekającego rozwód, jeżeli choćby jedna ze stron zawarła po jego uprawomocnieniu się nowy związek małżeński.
Czy można natomiast domagać się zmiany orzeczenia rozwodowego bądź alimentacyjnego w „normalnym” postępowaniu sądowym (poza trybem wznowienia postępowania)? Jest to możliwe, ale tylko w wypadku, gdyby od ostatniego orzeczenia w danej sprawie nastąpiła istotna zmiana okoliczności. Przy czym zaznaczam, że nie dotyczy to kwestii winy za rozkład pożycia, bo w tym zakresie zmiana wyroku Sądu nie jest już możliwa.
Będzie natomiast można wnieść powództwo o zmianę wyroku rozwodowego w zakresie alimentów (podwyższenie, obniżenie, uchylenie), w zakresie władzy rodzicielskiej (zmiana osoby sprawującej pieczę nad dzieckiem) czy w zakresie kontaktów z dzieckiem (zmiana harmonogramu spotkań z dzieckiem).
Kiedy można zatem spróbować zmienić wyrok rozwodowy we wskazanych powyżej zakresach? W przepisach nie ma jasno określonego terminu. Ważne jest, aby doszło do zmiany okoliczności. Teoretycznie sprawę sądową można założyć więc niemal od razu po zakończeniu poprzedniej…
Pamiętaj jednak, że rolą sądów w takich sprawach nie jest rozpoznawanie sprawy całkowicie „na nowo”, lecz Sąd powinien skupić się na faktach dotyczących samej zmiany okoliczności w stosunku do poprzedniego orzeczenia. Z reguły więc powinno upłynąć trochę czasu od ostatniego wyroku. Choć nie da się oczywiście wykluczyć nagłych sytuacji jak np. poważny wypadek, mający duży wpływ na dalszą sytuację życiową danej osoby.
Na koniec krótka porada – nie traktuj nowej sprawy o alimenty czy władzę rodzicielską jako kolejną (trzecią) instancję tej samej sprawy. Sąd wydał już przecież prawomocny wyrok. Teraz odczekaj cierpliwie, ochłoń, pozbądź się emocji i załóż nową sprawę dopiero wtedy, gdy rzeczywiście dostrzeżesz, że „coś” się zmieniło i wyrok Sądu przestaje być aktualny.