W ostatnim wpisie, w którym szeroko opisywałem ustrój rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami, obiecałem, że poruszę na blogu również kwestię rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami w kontekście postępowania o rozwód. Składanych obietnic zawsze dotrzymuję, a zatem dzisiaj prezentuję wpis na wspomniany temat.
Rozwód a data ustania wspólności majątkowej
Ustrój wspólności majątkowej pomiędzy małżonkami powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa i trwa aż do samego jego końca. Przyjmując oczywiście, że małżonkowie nie zawierali żadnych majątkowych umów małżeńskich, które regulowałyby tę kwestię inaczej. Jaką datę należy więc uznać za datę ustania wspólności majątkowej? Będzie to zwykle data uprawomocnienia się wyroku rozwodowego.
A zatem, jak widać, przez cały czas trwania postępowania o rozwód (niekiedy nawet kilka lat do wyroku Sądu II instancji) małżonkowie pozostają co do zasady w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. Ma to doniosłe konsekwencje, ponieważ wszystkie nabyte w tym okresie rzeczy (w tym wynagrodzenie za pracę, składniki majątku trwałego np. nieruchomości czy samochody) wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków i będą zapewne w przyszłości podlegać podziałowi. Poza oczywiście wyjątkami wymienionymi wyraźnie w przepisach prawa, o których pisałem już innym razem.
Rozwód a rozdzielność majątkowa z datą wsteczną
Z tego punktu widzenia atrakcyjne dla niektórych małżonków mogłoby być ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wcześniejszą niż data uprawomocnienia się rozwodu. Można by wtedy wcześniej rozpocząć życie na własny rachunek, nie zważając na sytuację drugiego małżonka. W dodatku mogłoby się też okazać, że za datą wsteczną ustanowienia rozdzielności majątkowej przemawia również możliwość korzystniejszego rozliczenia się z małżonkiem, zwłaszcza w przypadku nabycia bądź zbycia pewnych dóbr już po faktycznym rozstaniu.
Czy zatem można w postępowaniu o rozwód zgłosić żądanie ustanowienia rozdzielności majątkowej z mocą wsteczną? Od razu odpowiem, że nie ma takiej możliwości. W tym celu należy złożyć osobny pozew do sądu rejonowego, który zajmie się sprawą o ustanowienie rozdzielności majątkowej. Równolegle w sądzie okręgowym będzie toczył się natomiast proces rozwodowy, ale niestety nie da się tych spraw połączyć.
Trzeba też pamiętać, że aby uzyskać moc wsteczną rozdzielności majątkowej trzeba się śpieszyć. Jeżeli w tym czasie toczyłaby się również sprawa o rozwód, to orzeczenie o ustanowieniu rozdzielności majątkowej jest dopuszczalne wyłącznie wtedy, jeżeli powództwo o rozdzielność zostało wytoczone przed uprawomocnieniem się wyroku rozwodowego między tymi małżonkami. Potwierdza to uchwała Sądu Najwyższego w tej sprawie:
„Orzekanie o zniesieniu małżeńskiej wspólności majątkowej z datą wsteczną jest dopuszczalne także po prawomocnym rozwiązaniu związku małżeńskiego przez rozwód, jeżeli powództwo zostało wytoczone przed tą datą” (uchwała SN z dnia 14.4.1994 r., III CZP 44/94)
W postępowaniu o rozwód przeważnie rozważana jest też kwestia winy za rozkład pożycia, o ile małżonkowie nie złożą zgodnych wniosków o rozwód bez orzekania o winie. W kolejnym wpisie zastanowię się więc nad tym, czy fakt, że ustanowienia rozdzielności majątkowej żąda małżonek uznany za winnego rozkładu pożycia może wpłynąć na rozstrzygnięcie Sądu w tym zakresie?