Przejdź do treści

Kiedy nieletni musi mieć obrońcę?

Czy w sprawach przeciwko nieletnim zawsze występuje obrońca? A może dzieje się tak tylko w wyjątkowych sytuacjach? Kiedy Sąd rodzinny ma obowiązek wyznaczyć dla nieletniego obrońcę z urzędu? Dzisiaj kilka zdań na temat udziału profesjonalnego obrońcy w postępowaniu w sprawach nieletnich.

Zacznę od tego, że nieletni zawsze ma prawo skorzystać z pomocy obrońcy. Nikt nie może tego uprawnienia ograniczać, ponieważ byłoby to rażące naruszenie prawa do obrony. Należy jednak rozróżnić sytuacje, w których nieletni tylko może mieć obrońcę od tych, w których nieletni zawsze musi mieć obrońcę.

Obowiązkowy obrońca dla nieletniego

Sytuacje, kiedy nieletni musi mieć obrońcę (tzw. obrona obligatoryjna) wymuszają na Sądzie obowiązek ustanowienia obrońcy z urzędu, jeśli nieletni nie ustanowił wcześniej obrońcy z wyboru. Jeśli natomiast nie zachodzi przypadek obrony obligatoryjnej, a nieletni nie wyznaczył również swojego obrońcy z wyboru, to wówczas będzie w procesie bronił się sam. Oczywiście pomagać mogą mu jego rodzice,  którzy mają prawo do udziału w procesie.

Pora odpowiedzieć na pytanie – kiedy nieletni musi mieć w procesie obrońcę?

Pierwszy taki przypadek zachodzi, gdy interesy nieletniego i jego rodziców albo opiekuna pozostają w sprzeczności. To jednocześnie jeden z najczęściej występujących w praktyce przykładów obrony obligatoryjnej. Przeważnie polega to na tym, że między rodzicem a dzieckiem dochodzi do konfliktu, a postępowanie przed Sądem toczy się na skutek działania rodzica, który poinformował Sąd bądź organy ścigania o niewłaściwym zachowaniu swojego dziecka. Trudno w takiej sytuacji oczekiwać, że ten rodzic będzie bronił interesu dziecka… Konieczny staje się więc udział w postępowaniu profesjonalnego obrońcy.

Rzadziej spotykanym w praktyce przypadkiem obowiązkowego udziału obrońcy w postępowaniu jest sytuacja, kiedy nieletni jest głuchy, niemy lub niewidomy. Z uwagi na te dysfunkcje nieletniego udział obrońcy jest konieczny w tego rodzaju postępowaniu, aby prawo do obrony nieletniego było rzeczywiście wykonywane.

Obrona obligatoryjna występuje również wtedy, gdy zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy stan zdrowia psychicznego nieletniego pozwala na udział w postępowaniu lub prowadzenie obrony w sposób samodzielny oraz rozsądny. Dotyczy to więc przypadków chorób psychicznych bądź różnego rodzaju ograniczeń umysłowych.

Udział obrońcy jest również konieczny w sytuacji, gdy nieletniego umieszczono w schronisku dla nieletnich na czas trwania postępowania sądowego. Może się tak zdarzyć zwłaszcza, jeśli zachodziła obawa ucieczki nieletniego bądź nieletni nie ma ustalonego stałego miejsca zamieszkania. Pobyt w schronisku można by porównać do tymczasowego aresztowania, które jest stosowane w sprawach dorosłych. Udział profesjonalnego obrońcy jest w takich wypadkach obowiązkowy, aby osoba pozbawiona wolności była należycie reprezentowana przed Sądem.

Obrońca nieletniego z wyboru lub z urzędu

Na koniec warto jeszcze wspomnieć, że nieletni może złożyć do Sądu wniosek o ustanowienie obrońcy z urzędu. Prezes sądu uwzględni wniosek, jeżeli udział obrońcy w sprawie uzna za potrzebny, a nieletni lub jego rodzice nie są w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia obrońcy z wyboru bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny. Aby udowodnić tę okoliczność należy wraz z wnioskiem złożyć do Sądu oświadczenie o swoim stanie majątkowym w formie specjalnego formularza.

To tyle jeśli chodzi o przypadki obrony obligatoryjnej. W następnym wpisie trochę więcej moich przemyśleń na temat tego, czy nieletni powinien mieć obrońcę w postępowaniu toczącym się przed Sądem rodzinnym.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

2024 Kancelaria Adwokacka Maciej Rodacki w Krakowie. Realizacja: Michał Ziółkowski.