Wspominałem w ostatnim wpisie, że nieletni zawsze ma prawo do skorzystania z pomocy obrońcy. Sąd nie może tego uprawnienia w żadnym razie ograniczyć, bo bez wątpienia godziłoby to w prawo do obrony nieletniego. Sąd nie ma jednak obowiązku zawsze zapewnić nieletniemu obrońcę. Jeśli nie zachodzi przypadek obrony obligatoryjnej, a nieletni nie wyznaczył obrońcy z wyboru, to wówczas w procesie będzie bronił się sam bądź tylko z pomocą swoich rodziców.
Czy warto skorzystać z pomocy profesjonalnego obrońcy w sprawach toczących się w Sądach rodzinnych przeciwko nieletnim?
W mojej ocenie, opartej na doświadczeniu w wielu tego rodzaju sprawach, zdecydowanie warto wyznaczyć dla nieletniego obrońcę z wyboru – jeśli nie przysługuje mu obrońca z urzędu. Warto pamiętać, że w wielu takich przypadkach proces sądowy jest pierwszym zetknięciem się dziecka z wymiarem sprawiedliwości. Choć niektórzy nieletni starają się to ukrywać, to jednak bez cienia wątpliwości to wydarzenie niesie ze sobą spory ciężar emocjonalny.
Obecność obrońcy pomaga oswoić się z tą sytuacją i jednocześnie stanowi wsparcie psychiczne przez cały czas trwania postępowania. Jakkolwiek mam świadomość, że wielu rodziców uważa w takich sytuacjach, że „porządna nauczka przyda się dziecku” (w końcu nie trafiło przed Sąd przez przypadek), to jednak czasem nie warto wystawiać psychiki dziecka na ciężką próbę, bo może przynieść to negatywny efekt.
Obrońca dla nieletniego – czy warto?
Oczywiście Sądy rodzinne zawsze mają na celu przede wszystkim wychowanie młodzieży. Wszystkie środki wychowawcze mają przecież temu służyć. Nie patrzmy jednak na to zbyt idealistycznie. Sędziowie są tylko ludźmi, mogą niekiedy mieć gorszy dzień i w natłoku spraw wydać rozstrzygnięcie krzywdzące dla nieletniego. Warto, aby obok nieletniego była osoba, która będzie potrafiła realnie ocenić czy kara i jej konsekwencje są adekwatne do przewinienia w konkretnym stanie faktycznym.
Obrońca podejmuje czynności jedynie na korzyść nieletniego, więc na pewno jego obecność nie wyrządzi dziecku żadnej krzywdy, a często może mu bardzo pomóc. Różne widziałem już w swoim życiu orzeczenia Sądów rodzinnych i niekiedy wniesienie odwołania było oczywistą powinnością z punktu widzenia dobra dziecka. Trzeba zawsze pamiętać, że orzeczenia Sądu I instancji są nieprawomocne i można je zaskarżyć.
Zaskarżenie orzeczenia na korzyść nieletniego
Trudno ocenić czy środek wychowawczy zastosowany przez Sąd jest surowy dla dziecka, gdy nie miało się wcześniej do czynienia z tego typu sprawami. Dlatego właśnie pomoc profesjonalnego pełnomocnika jest w tej kwestii pożądana. Warto pamiętać, że pobyt dziecka w młodzieżowym ośrodku wychowawczym czy zakładzie poprawczym może znacząco wpłynąć na jego psychikę (a czasem nawet na trwałe ją zmienić). Obrońca, mając odpowiednie przygotowanie merytoryczne, może niekiedy temu zjawisku zapobiec.
Nie da się ukryć, że decyzję w kwestii posiadania przez nieletniego obrońcy z wyboru, podejmują najczęściej jego rodzice. Mam świadomość, że wiąże się to z różnymi uwarunkowaniami, niemniej jednak uważam, że w życiu dziecka tego rodzaju postępowanie sądowe jest bardzo ważnym momentem. To jest właśnie czas, kiedy w życiu dziecka może dojść do pozytywnej zmiany. Wszelkie zaniedbania mogą natomiast mieć dla niego bardzo negatywne skutki.