Poruszałem już na blogu podobne zagadnienie dotyczące kwestii wyrobienia paszportu dla małoletniego dziecka. Niemniej jednak samo wyrobienie paszportu nie jest jeszcze równoznaczne ze zgodą obojga rodziców na wyjazd zagraniczny. Dlatego warto w osobnym wpisie omówić kwestię samego wyjazdu zagranicznego dziecka, tym bardziej, że w praktyce spotyka się coraz więcej problemów z tym związanych.
A więc po kolei. Co do zasady na wyjazd zagraniczny małoletniego dziecka wymagana jest zgoda obojga rodziców. Fakt, że oboje rodzice wyrazili zgodę na wyrobienie paszportu dla dziecka nie przesądza jeszcze o tym, że oboje zgadzają się na konkretny wyjazd zagraniczny. Dlatego taka zgoda jest wymagana przy każdym pojedynczym wyjeździe.
Zezwolenie Sądu na wyjazd zagraniczny dziecka
Co jeśli jeden z rodziców nie zgadza się na wyjazd zagraniczny dziecka z drugim z rodziców? Jeżeli oboje mają pełną władzę rodzicielską, to wówczas rodzic, który chce wyjechać z dzieckiem zagranicę może wystąpić do Sądu opiekuńczego o udzielenie mu zezwolenia na taki wyjazd. Prawomocne orzeczenie o zezwoleniu Sądu zastępuje wtedy zgodę drugiego rodzica.
„Na wyjazd zagranicę na pobyt stały małoletniego wraz z jednym z rodziców, któremu w wyroku rozwodowym powierzono wykonywanie władzy rodzicielskiej, potrzebne jest zezwolenie sądu opiekuńczego, jeżeli drugi z rodziców, któremu powierzono nadzór nad wychowaniem dziecka, nie złożył oświadczenia wyrażającego zgodę na wyjazd dziecka”. (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 listopada 1971 r. , sygn. akt: III CZP 69/71)
Ewentualnie ten rodzic (chcący wyjechać zagranicę) może także wystąpić do Sądu o ograniczenie władzy rodzicielskiej drugiego z rodziców bądź pozbawienie władzy rodzicielskiej, ale muszą być wtedy koniecznie spełnione ustawowe przesłanki. Gdyby doszło do pozbawienia władzy rodzicielskiej, to wówczas rodzic z pełnią władzy rodzicielskiej mógłby już samodzielnie decydować o losie dziecka i nie potrzebowałby zezwolenia Sądu (np. na wyjazd zagraniczny z dzieckiem).
Wyjazd zagraniczny dziecka a ograniczenie władzy rodzicielskiej
Jeżeli chodzi o ograniczenie władzy rodzicielskiej, to tutaj sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana. Aby odpowiedzieć na pytanie czy na wyjazd zagraniczny dziecka jest potrzebna zgoda rodzica, który ma ograniczoną władzę rodzicielską, należałoby sięgnąć do konkretnego wyroku Sądu. Trzeba by bowiem sprawdzić w jaki sposób władza rodzicielska została rodzicowi ograniczona.
Sądy często stosują zapis, że: „Sąd ogranicza władzę rodzicielską rodzica do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka”. Jeżeli Sąd poprzestał na takim stwierdzeniu, to wówczas należałoby przyjąć, że wyjazd zagraniczny jest istotną sprawą dziecka i zgoda każdego z rodziców w dalszym ciągu będzie wymagana.
„wyjazd dziecka zagranicę w celu spędzenia tam wakacji, jako należący do istotnych spraw dziecka wymaga zgody obojga rodziców, wykonujących władzę rodzicielską, a w braku takiej zgody orzeczenia sądu opiekuńczego” (Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1985 r. sygn. akt: III CRN 19/85)
Niemniej jednak zdarza się, że Sąd w sentencji wyroku ograniczającego władzę rodzicielską rodzica dodaje jeszcze wyliczenie konkretnych spraw, w których ten rodzic ma w dalszym ciągu prawo współdecydowania (np. zdrowie, edukacja itd.). Powstaje zatem pytanie o charakter takiego wyliczenia.
Jeśli przyjmiemy, że jest to wyliczenie jedynie przykładowe, to dalej zgoda obojga rodziców na wyjazd zagraniczny będzie wymagana. Jeśli natomiast wyliczenie będzie miało charakter konkretny i pośród spraw istotnych nie będzie wymieniony wyjazd zagraniczny, to wówczas można by opowiedzieć się za poglądem, że rodzic posiadający pełnię władzy rodzicielskiej będzie mógł samodzielnie zdecydować o wyjeździe zagranicznym dziecka, bez zgody drugiego z rodziców.
Na koniec pozostaje jeszcze kwestia formy w jakiej powinna być wyrażona zgoda rodzica na wyjazd zagraniczny dziecka. W praktyce stosowana jest tutaj analogia do przepisów dotyczących wyrobienia paszportu dziecka, gdzie pod zgodą rodzica wymagany jest jego podpis poświadczony przez notariusza bądź organ paszportowy.
W związku z powyższym, aby zabezpieczyć się przed negatywnymi konsekwencjami, rodzice powinni zadbać o to, aby oświadczenie o zgodzie na wyjazd zostało podpisane przed notariuszem. Pozwoli to w przyszłości uniknąć wątpliwości, czy zgoda została udzielona w sposób prawidłowy i przez właściwą osobę.