Jak wygląda sytuacja majątkowa osób, które zdecydowały się na separację? Formalnie takie małżeństwo trwa nadal i żaden z małżonków nie może zawrzeć nowego związku małżeńskiego. Czy zatem między małżonkami w separacji w dalszym ciągu panuje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej? Czym jest z kolei separacja faktyczna i jaki ma wpływ na rozdzielność majątkową? Na te pytania odpowiem w dzisiejszym wpisie.
Separacja prawna a separacja faktyczna
Zacznę jednak od rozróżnienia dwóch pojęć. Czym różni się separacja prawna od separacji faktycznej? Separacja prawna następuje na skutek prawomocnego orzeczenia Sądu i niesie ze sobą istotne konsekwencje prawne, podobne do orzeczenia rozwodowego. O różnicach pomiędzy rozwodem a separacją napisałem już kiedyś odrębny wpis, do którego w tym miejscu odsyłam.
Przypomnę jedynie, że w przypadku separacji prawnej Sąd stwierdza, że doszło do zupełnego (ale nie trwałego) rozkładu pożycia i małżeństwo nadal trwa. Małżonkowie zobowiązani są w dalszym ciągu do wzajemnej pomocy, jeśli przemawiają za tym względy słuszności. Żaden z małżonków nie może zawrzeć nowego związku małżeńskiego, ponieważ w przeciwnym razie dopuściłby się przestępstwa bigamii.
Separacja faktyczna nie ma natomiast nic wspólnego z sądowymi orzeczeniami czy postępowaniami prawnymi. Można powiedzieć, że to po prostu rzeczywisty stan, w którym małżonkowie żyją w rozłączeniu. Małżonkowie w separacji faktycznej nie prowadzą wspólnego gospodarstwa, nie utrzymują więzi intymnej i uczuciowej. Małżeństwem pozostają jedynie pod względem formalnym.
Separacja a rozdzielność majątkowa
Po tym wstępie, mogę przejść już do rozważań dotyczących sytuacji majątkowej małżonków znajdujących się w separacji.
W przypadku separacji prawnej, a więc ustalonej prawomocnym orzeczeniem Sądu, pomiędzy małżonkami powstaje z mocy prawa ustrój rozdzielności majątkowej. A zatem każde z małżonków samodzielnie dysponuje swoim budżetem. Nie ma obowiązku konsultowania z małżonkiem decyzji finansowych ani nawet informowania go o nich.
Wspomnę jednak, że mowa jest tutaj o majątku i środkach finansowych zgromadzonych przez małżonków już po orzeczeniu separacji. To, co zostało nabyte i zgromadzone przed ustanowieniem separacji będzie co do zasady stanowiło majątek wspólny małżonków, który trzeba jeszcze będzie podzielić w postępowaniu sądowym o podział majątku wspólnego bądź w drodze umowy przed notariuszem. Dopóki taki podział nie zostanie dokonany, małżonkowie są współwłaścicielami tych rzeczy w częściach równych.
A jak ma się kwestia separacji faktycznej (życia małżonków w rozłączeniu) do rozdzielności majątkowej? Z uwagi na to, że separacja faktyczna to jedynie stan rzeczywisty, a nie prawny, to oczywiście sama z siebie nie ma jeszcze przełożenia na ustrój majątkowy łączący małżonków. Potrzebne jest podjęcie działania w tym kierunku, ale co bardzo istotne – separacja faktyczna może być przesłanką ustanowienia przymusowej rozdzielności majątkowej przez Sąd.
Jest to o tyle ważne, że niekiedy między małżonkami nie ma zgody i wspólna wizyta u notariusza jest wykluczona. Nie przekreśla to jednak ustanowienia rozdzielności majątkowej w drodze postępowania sądowego. Sąd może ustanowić między małżonkami ustrój rozdzielności majątkowej (nawet przy braku zgody jednego z małżonków), jeśli zachodzą ku temu ważne powody. Jednym z takich powodów, które wymienia się najczęściej jest właśnie życie małżonków w rozłączeniu, czyli separacja faktyczna.
Mam nadzieje, że trochę uporządkowałem pojawiające się w tym zakresie wątpliwości. Pamiętaj, że gdy żyjesz w separacji faktycznej (a nie prawnej), to warto postarać się o ustanowienie ustroju rozdzielności majątkowej – albo w drodze umowy albo przez Sąd. Dlaczego? Bo żyjąc w rozłączeniu, nie masz tak naprawdę żadnej kontroli nad tym, jakie finansowe decyzje podejmuje Twój małżonek, a cały czas łączy Cię z nim ustrój wspólności małżeńskiej ze wszelkimi tego konsekwencjami…