Zdarza się tak, że ważny w sprawie świadek przebywa zagranicą. Przesłuchanie go w polskim Sądzie byłoby albo niemożliwe albo znacząco przedłużyłoby całe postępowanie. Może też być tak, że sama strona mieszka na stałe zagranicą i pojawienie się na sprawie sądowej w Polsce byłoby dla niej bardzo kłopotliwe. Co można wówczas zrobić?
Nie będę ukrywał, że jestem zwolennikiem aktywnego udziału stron w postępowaniach sądowych. Uważam, że to właśnie strony same najlepiej wiedzą, jak wyglądał stan faktyczny w danej sprawie i dzięki temu mogą na bieżąco reagować na wydarzenia na rozprawie. Dotyczy to zwłaszcza spraw rodzinnych, które mają bardzo osobisty charakter.
Oczywiście zdaje sobie jednak sprawę, że niekiedy dotarcie na rozprawę stanowi dla strony duży kłopot bądź wiąże się ze sporymi kosztami. Tak jest przykładowo wtedy, gdy strona na stałe przebywa zagranicą. Przelot do Polski może nie być tani, a i termin rozprawy nie zawsze daje się korzystnie wkomponować w taką przymusową „wycieczkę”.
Czy można złożyć zeznania przed konsulem?
Co zatem zrobić, kiedy naprawdę masz coś istotnego do powiedzenia w sprawie? Albo gdy po prostu musisz być w sprawie przesłuchany (obligatoryjny wymóg w sprawach rozwodowych)?
Pamiętaj, że zawsze możesz złożyć wniosek o przesłuchanie przed konsulem RP w jego siedzibie, znajdującej się najbliżej miejscowości, w której aktualnie przebywasz z zamiarem stałego pobytu. W takim wniosku należałoby od razu wskazać ten konkretny konsulat wraz z adresem oraz uzasadnić konieczność skorzystania z takiego rozwiązania przez Sąd.
Wydaje mi się, że ten temat jest coraz bardziej na czasie z uwagi na częste wędrówki obywateli naszego kraju po całym świecie. Dlatego podam tutaj od razu przepisy prawne, na które można się powołać składając wniosek o przesłuchanie przed konsulatem. Podkreślam także, że te uwagi dotyczą zarówno przesłuchania strony, jak i świadków.
Art. 1134 Kodeksu Postępowania Cywilnego:
Sądy mogą występować do polskiego przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego o przeprowadzenie dowodu lub o doręczenie pisma, jeżeli osoba mająca być przesłuchana lub odbiorca pisma jest obywatelem polskim przebywającym za granicą.
Art. 26 ustawy Prawo konsularne:
1.Na wniosek organu administracji publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej, sądu lub prokuratora konsul:
1) doręcza pisma i inne dokumenty;
2) przesłuchuje strony, uczestników postępowania, świadków i podejrzanych;
3) przekazuje wnioski o udzielenie pomocy prawnej sądom i innym organom państwa przyjmującego.
Zeznania w konsulacie RP
Przed przystąpieniem do przesłuchania – osoba, która będzie przesłuchiwana w konsulacie w charakterze strony lub świadka, powinna przedłożyć aktualny dowód osobisty lub paszport. Następnie, konsul zada tej osobie pytania przesłane przez Sąd prowadzący sprawę w Polsce. Będą to zarówno pytania Sądu, jak i innych uczestników w toczącej się sprawie. Po zakończeniu przesłuchania konsul przesyła do Sądu w Polsce protokół przesłuchania, w którym znajduje się oczywiście cała treść zeznań.
Dowód zostaje więc skutecznie przeprowadzony i będzie brany pod uwagę przy wydawaniu orzeczenia w sprawie. Osobiście uważam, że zawsze lepiej, gdy Sąd ma bezpośredni kontakt z dowodem, bo wówczas pozostawia on w świadomości Sądu bardziej trwały ślad. Ale jeżeli przesłuchanie w konsulacie jest jedyną możliwą drogą do przeprowadzenia ważnego dowodu w sprawie, to na pewno warto z tej drogi skorzystać.