Wspominałem już kiedyś, że alimenty na wspólne małoletnie dzieci stron są obligatoryjnym elementem wyroku rozwodowego. Czy istnieją zatem jakieś różnice pomiędzy alimentami w wyroku rozwodowym a „zwykłymi” alimentami zasądzonymi w postępowaniu wyłącznie o alimenty? Na pewno jest jedna dość istotna, dotycząca daty powstania obowiązku alimentacyjnego.
Zacznę jednak od tego, że – alimenty to alimenty i generalnie nie ma tutaj żadnych różnic, jeśli chodzi o charakter tych świadczeń. Nie ulega wątpliwości są to środki finansowe na zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, bez względu na to czy zostaną orzeczone przy rozwodzie czy też w odrębnej sprawie o alimenty.
Alimenty od daty uprawomocnienia wyroku
Niemniej jednak, można dostrzec pewną procesową różnice. Alimenty w sprawie rozwodowej zasądzane są od dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Natomiast alimenty dochodzone w odrębnym postępowaniu sądowym zasądzane są najczęściej od dnia wniesienia powództwa. Bardzo często oznacza to więc obowiązek wyrównania świadczeń alimentacyjnych przez zobowiązanego do alimentów za cały okres trwania postępowania sądowego. Przy rozwodzie taki obowiązek nie powstanie, bo sytuacja stron jest zawsze ustalana „na przyszłość” – po uprawomocnieniu się orzeczenia rozwodowego.
Oczywiście bardzo często przy rozpatrywaniu kwestii alimentów pojawiają się wnioski o zabezpieczenie roszczenia i zaspokojenie potrzeb rodziny. Wówczas zobowiązany do alimentów ma obowiązek stosowania się do orzeczenia Sądu o zabezpieczeniu już w trakcie trwania procesu, jeśli ten pozytywnie rozpatrzy wspomniane wnioski. Nie zmienia to jednak faktu, że przy sprawie rozwodowej nie dojdzie do wyrównania alimentów „wstecz”, gdyby nawet okazało się, że alimenty w wyroku końcowym są wyższe niż w postanowieniu o zabezpieczeniu.
Alimenty od daty wniesienia powództwa
Inaczej będzie w osobnej sprawie o alimenty. Gdyby Sąd podwyższył alimenty w wyroku końcowym w stosunku do postanowienia o zabezpieczeniu, to wówczas zobowiązany do alimentów ma obowiązek wyrównać alimenty aż od daty wniesienia pozwu. Ewentualnie innej daty oznaczonej przez Sąd.
„Zasądzone w wyroku alimenty na rzecz małoletnich dzieci odnoszą skutek na okres przypadający po rozwodzie” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 17 grudnia 2009 r., I ACa 906/09)
Drobna różnica jest też taka, że alimenty w przypadku rozwodu zawsze orzeczone są w formie wyroku. Sąd ma bowiem obowiązek wydać orzeczenie merytoryczne w tym zakresie przy rozwodzie, nawet gdy strony osiągnęły wcześniej porozumienie. Natomiast w przypadku spraw o alimenty może dojść do zawarcia ugody przed Sądem, którą Sąd jedynie zatwierdza i wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania. Nie ma to jednak akurat większego znaczenia dla sytuacji stron.
Niewątpliwie najistotniejsza różnica wynika więc z ustalenia daty początkowej obowiązku alimentacyjnego. W przypadku rozwodu uprawniony egzekwuje alimenty dopiero od daty uprawomocnienia się wyroku rozwodowego (a wcześniej ewentualnie jedynie na podstawie postanowienia o zabezpieczeniu), natomiast w przypadku spraw wyłącznie o alimenty możliwe jest wyrównanie alimentów za cały okres trwania postępowania sądowego, czyli od dnia wniesienia powództwa.
W kolejnym wpisie odpowiem natomiast na pytanie czy jest możliwe uzyskanie alimentów z datą wsteczną, to znaczy za okres poprzedzający wniesienie powództwa do Sądu.