Przejdź do treści

Czy można sprzedać samochód bez zgody małżonka?

Małżonkowie byli właścicielami samochodu. Nie ulegało żadnych wątpliwości, że samochód stanowi majątek wspólny stron – był zakupiony w trakcie trwania małżeństwa z pieniędzy wspólnych obojga małżonków. Mąż jeszcze przed rozwodem postanowił samodzielnie, bez zgody żony, sprzedać samochód. Mąż sam podpisał umowę sprzedaży i pobrał pieniądze od kontrahenta. Czy ta czynność jest prawnie skuteczna?

Odpowiedź bywa zaskakująca dla klientów, ale bardzo często brzmi: TAK. Ta czynność jest skuteczna względem osób trzecich, w tym osoby nabywającej pojazd i pozostaje ważna w obrocie. Oczywiście przepisy prawa jak zawsze mogą przewidywać jednak pewne wyjątki… I tak np. czynność może być nieskuteczna, jeśli drugi małżonek wyraził sprzeciw dla dokonania tej czynności, a nabywca samochodu jeszcze przed zawarciem umowy mógł się z tym sprzeciwem zapoznać.

Jednak w praktyce nie należy to do częstych przypadków. Małżonek, który chce sprzedać samochód raczej nie będzie zabiegał o to, aby powiadomić kontrahenta o sprzeciwie żony/męża. Z kolei drugi małżonek jako nieobecny przy transakcji nie ma praktycznie możliwości poinformowania kontrahenta o swoim sprzeciwie.

Samodzielny zarząd majątkiem wspólnym

W związku z tym najczęściej dochodzi jednak do skutecznej sprzedaży takiego samochodu, choć następuje to niekiedy wbrew woli drugiego małżonka. Dlaczego tak się dzieje? Bo przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowią, że każdy z małżonków może co do zasady samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym. To specyfika wynikająca z relacji współwłasności łącznej, która zachodzi między małżonkami.

Przepis ten ma na celu usprawnienie obrotu gospodarczego. Gdyby bowiem każda czynność prawna wymagała zgody obojga małżonków, to w praktyce wszystkie umowy – poza czynnościami dotyczącymi bieżących potrzeb rodziny – musiałyby być zawierane przy obecności obojga małżonków (ewentualnie z pełnomocnictwem udzielonym przez drugiego małżonka). Z uwagi na to, że takich umów w codziennym życiu jest bardzo wiele (np. umów sprzedaży), to ustawodawca zdecydował się umożliwić samodzielny zarząd każdemu z małżonków osobno.

Obowiązek współdziałania i rozliczenia

Nie zmienia to faktu, że oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny. W kontekście tego przepisu i kodeksu karnego, można by zastanawiać się też czy małżonek sprzedający samochód sam, bez zgody drugiego małżonka, nie dopuszcza się popełnienia przestępstwa przywłaszczenia. Nie wpłynie to jednak na skład przedmiotowy majątku w  postępowaniu o podział majątku, gdzie co do zasady dzieli się przedmioty, które aktualnie pozostają w majątku wspólnym.

Jeśli jeden z małżonków sprzedał bez zgody drugiego samochód, to ma natomiast obowiązek rozliczyć się z nim z pieniędzy, które uzyskał ze sprzedaży. Te środki stanowią bowiem majątek wspólny małżonków i podlegają podziałowi. Ostatecznie mogą być więc przedmiotem sprawy o podział majątku małżonków.

Jeśli małżonek dokonał sprzedaży samochodu po zaniżonej cenie, to być może Sąd na wniosek drugiego małżonka zobowiąże go do rozliczenia się z żoną/mężem po cenie odpowiadającej adekwatnej wartości tego przedmiotu na dzień sprzedaży – ustalonej w oparciu o opinię biegłego sądowego. To rozwiązanie chroni interes małżonka, który został faktycznie pozbawiony możliwości podjęcia decyzji dotyczącej sprzedaży przedmiotu wchodzącego w skład majątku wspólnego.

Na koniec dodam jeszcze, że w przepisach prawa istnieje oczywiście katalog wyjątkowych czynności, przy których bezwzględnie wymagana jest zgoda obojga małżonków. W przeciwnym razie te czynności będą dotknięte sankcją nieważności. To zagadnienie zostanie jednak przeze mnie szczegółowo omówione w osobnym wpisie.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

2024 Kancelaria Adwokacka Maciej Rodacki w Krakowie. Realizacja: Michał Ziółkowski.