Wątek opieki naprzemiennej pojawiał się już w wielu moich wpisach, ale zwykle wspominałem o tym niejako wpadkowo. Uznałem jednak, że jest to na tyle istotne zagadnienie, że musi ono doczekać się odrębnego wpisu na moim blogu. Tym bardziej, że w praktyce opieka naprzemienna staje się coraz bardziej popularna w rodzinnych sprawach sądowych.
A więc do rzeczy. Dawny stan prawny i orzecznictwo były takie, że gdy rodzice dziecka żyli w rozłączeniu, to Sąd w wyroku musiał podjąć decyzję któremu z rodziców powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej. Drugi z rodziców miał zaś tę władzę ograniczoną najczęściej do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka. Rodzicowi z ograniczoną władzą przysługiwało jeszcze prawo do uregulowania kontaktów z dzieckiem, czyli ustalenia terminów spotkań.
Odnośnie władzy rodzicielskiej nie było więc miejsca na żaden kompromis pomiędzy rodzicami, bo Sąd z góry musiał zakładać, że będzie ona w pełni przysługiwać tylko jednej osobie.
Obecnie, sytuacja wygląda już inaczej. Oczywiście nadal możliwy jest także powyższy scenariusz, ale dodano także jeszcze jedno rozwiązanie. Przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego pozwalają teraz na to, aby nawet w przypadku rozłączenia rodziców, władza rodzicielska mogła być wykonywana przez nich wspólnie. Należy bowiem uwzględnić prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców. Taki właśnie rodzaj wspólnego sprawowania władzy rodzicielskiej nazywany jest „opieką naprzemienną”.
Nazwa tej instytucji ma swoje źródło właśnie w tym, że rodzice sprawują opiekę nad dzieckiem na przemian. Czyli przykładowo dziecko przebywa u jednego z rodziców przez pierwsze dwa tygodnie miesiąca, a w kolejne dwa tygodnie znajduje się już u drugiego rodzica. Nie ma w takim przypadku potrzeby regulowania kontaktów z dzieckiem, bo już cały miesiąc jest sprawiedliwie rozdzielony między obojga rodziców.
Jak ustalić plan wychowawczy dla dziecka?
Aby jednak mogło dojść do ustanowienia przez Sąd opieki naprzemiennej, konieczne jest porozumienie rodziców, które nazywane jest planem wychowawczym. Przy sporządzeniu takiego porozumienia na pewno pomóc może osoba profesjonalnego mediatora, dlatego często plany wychowawcze kształtują się w trakcie postępowania mediacyjnego zakończonego ugodą przed mediatorem.
W planie wychowawczym powinny znaleźć się możliwie szczegółowe postanowienia rodziców odnośnie dalszego życia ich dziecka. Przede wszystkim dotyczy to „harmonogramu” pobytu dziecka u każdego z rodziców, który jest ustalany przeważnie w skali jednego miesiąca. Dobrze jest też ustalić od razu sposób spędzania świąt czy wakacji, aby na tym polu nie dochodziło w przyszłości do konfliktów.
Władza rodzicielska dla obojga rodziców
Aby Sąd zaakceptował przedstawiony mu przez rodziców plan wychowawczy musi dojść do przekonania, że jest on zgodny z dobrem dziecka. Nie ulega wątpliwości, że Sąd powinien ocenić zdolność obojga rodziców do przestrzegania zawartych w planie postanowień. Jeżeli okaże się, że plan wychowawczy może być źródłem konfliktów i napięć, to Sąd może odstąpić od powierzenia rodzicom wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej.
W kolejnym wpisie odpowiem, jak w przypadku ustanowienia opieki naprzemiennej wygląda kwestia alimentów na dziecko.