Uznanie i ustalenie ojcostwa to pojęcia, które często są używane zamiennie. Warto wiedzieć jednak, że zgodnie z prawem – wcale nie oznaczają tego samego. Na czym polega różnica dowiesz się z tego wpisu.
Jeżeli rodzice dziecka pozostają w formalnym związku (małżeństwie), to wówczas obowiązuje domniemanie, że dziecko pochodzi od męża matki i to on niejako automatycznie jest uznawany za ojca dziecka. Choć to domniemanie można oczywiście obalić w procesie sądowym, ale o tym może innym razem.
Jeśli natomiast rodzice dziecka stanowią nieformalny związek, to wtedy trzeba wskazać ojca dziecka w inny sposób. Istnieją tutaj właśnie wspomniane wcześniej dwie drogi – uznanie ojcostwa bądź ustalenie ojcostwa.
Na czym polega uznanie ojcostwa?
Uznanie ojcostwa polega na złożeniu przez mężczyznę oświadczenia o tym, że jest ojcem konkretnego dziecka – przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Aby to oświadczenie było skuteczne, matka dziecka musi potwierdzić jego prawdziwość w terminie trzech miesięcy od jego złożenia. Matka dziecka także składa zatem w takiej sytuacji oświadczenie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie o uznaniu dziecka może być złożone również przed Sądem bądź przed konsulem (zagranicą), ale najczęściej odbywa się to w urzędzie stanu cywilnego.
Po skutecznym uznaniu, ojciec otrzymuje pełnie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem. Jak widać podstawową cechą instytucji uznania ojcostwa jest wspólna wola oraz zgoda ojca i matki dziecka. Tylko w takiej sytuacji uznanie jest bowiem możliwe. W przeciwnym razie konieczna staje się druga droga, czyli ustalenie ojcostwa przez Sąd.
Co to jest ustalenie ojcostwa?
Ustalenie ojcostwa następuje w toku procesu sądowego, który może być zainicjowany przez matkę, ojca, samo dziecko (po osiągnięciu 18 roku życia już tylko na jego wniosek) bądź prokuratora (jeśli wymaga tego ochrona praworządności). W takim postępowaniu przeprowadzony jest zwykle dowód z badania DNA, który powinien przesądzić czy dany mężczyzna jest ojcem dziecka. Wola stron nie ma w tym zakresie żadnego znaczenia, bo istotne jest to, aby poznać biologicznego ojca dziecka.
W procesie o ustalenie ojcostwa często rozpatrywane są też łącznie kwestie nazwiska dziecka, władzy rodzicielskiej, alimentów czy pokrycia wydatków matki związanych z ciążą i porodem. Można więc powiedzieć, że takie postępowanie może w sposób kompleksowy uregulować sytuację prawną dziecka i jego rodziców.
Nie ulega natomiast wątpliwości, że uznanie ojcostwa jest sposobem znacznie szybszym, ponieważ dla swojej skuteczności wymaga właściwie tylko złożenia stosownych oświadczeń przed uprawnionym urzędnikiem. Proces o ustalenie ojcostwa wiąże się zaś z przeprowadzeniem całego postępowania dowodowego, co może znacznie przedłużyć czas oczekiwania na rozstrzygnięcie.
Tak naprawdę to od samych stron i ich interesów zależy, którą drogę wybiorą…