W ostatnim wpisie zastanawiałem się czy brak zainteresowania losem dziecka może być przyczyną pozbawienia władzy rodzicielskiej przez Sąd. Dzisiaj, zgodnie z zapowiedzią, opiszę jakie są konsekwencje prawne pozbawienia władzy rodzicielskiej jednego z rodziców.
Przypomnę, że władza rodzicielska to całokształt praw i obowiązków rodzica względem dziecka, na które składają się przede wszystkim: opieka nad dzieckiem, zarząd jego majątkiem i reprezentowanie dziecka. Pozbawienie władzy rodzicielskiej wiąże się z utratą tych praw i obowiązków, które pozostają wówczas w rękach drugiego z rodziców bądź rodziny zastępczej albo innej instytucji sprawującej pieczę nad dzieckiem.
Osoba mająca pełną władzę rodzicielską może podejmować wszelkie decyzje dotyczące losów dziecka i nie musi konsultować się z rodzicem pozbawionym władzy rodzicielskiej. Jest więc nieco inaczej niż przy ograniczeniu władzy rodzicielskiej, kiedy rodzic (z ograniczonymi prawami) może najczęściej współdecydować o istotnych sprawach dziecka takich jak zdrowie, edukacja czy wyjazd zagraniczny. Rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej nie ma już takiego prawa współdecydowania.
Władza rodzicielska a alimenty
Jednocześnie muszę zwrócić uwagę, że nie jest tak, iż w razie pozbawienia władzy rodzicielskiej ustają wszelkie relacje rodzica z dzieckiem. Rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej nie przestaje być nigdy biologicznym rodzicem dziecka. Co za tym idzie – nie ustaje prawo do alimentacji i prawo dziedziczenia. Warto pamiętać, że jedno i drugie w/w prawo może działać zarówno „na korzyść” dziecka, jak i rodzica. Wszystko zależy kto w danym momencie będzie osobą uprawnioną do alimentów (dziecko od rodzica czy rodzic od dziecka) oraz kto będzie po kim dziedziczył (czyli kto pierwszy umrze).
Oczywiście istnieją pewne mechanizmy prawne, które mogłyby uniemożliwić rodzicowi pozbawionemu wcześniej władzy rodzicielskiej, uzyskanie alimentów od swojego dziecka (w przyszłości), jak również dziedziczenia po nim, ale nie będę omawiał ich w tym wpisie. Aby nie zgubić głównego wątku, podkreślę więc jeszcze raz, że pozbawienie władzy rodzicielskiej nie powoduje ustania wszystkich relacji między rodzicem a dzieckiem (a w szczególności nadal trwa obowiązek alimentacyjny i prawo do dziedziczenia).
Z praktycznego punktu widzenia warto jeszcze wspomnieć, że rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej przy rozliczeniu podatkowym traci prawo do ulgi na dzieci.
Kwestia władzy rodzicielskiej nie ma natomiast wpływu na kontakty z dzieckiem, które mogą być przedmiotem odrębnego postępowania sądowego. Rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej zachowuje więc prawo do kontaktów z dzieckiem i drugi z rodziców nie powinien mu utrudniać jego wykonywania. Sytuacja może zmienić się dopiero wtedy, jeśli z uwagi na dobro dziecka, Sąd zakaże rodzicowi pozbawionemu władzy rodzicielskiej także kontaktów z dzieckiem. Co do zasady są to jednak dwa odrębne zagadnienia.
Na koniec dodam jeszcze, że Sąd może w każdym czasie przywrócić władzę rodzicielską, jeśli ustaną przyczyny, które były podstawą jej pozbawienia.