W jednym z moich poprzednich wpisów, poruszałem już chyba częściowo temat kontaktów dziadków z wnukami i ewentualnej możliwości ich uregulowania przez Sąd. Niemniej jednak, z uwagi na to, iż ta kwestia coraz częściej uzyskuje praktyczne zastosowanie, dzisiaj poświęcę jej osobny wpis.
Na początek taki oto stan faktyczny:
Rodzice dziecka są skłóceni. Matka ogranicza ojcu kontakty z dzieckiem. Ojciec składa do Sądu wniosek o uregulowanie kontaktów. W trakcie postępowania sądowego okazuje się, że ojciec dziecka ma problem z nadużywaniem alkoholu. Sąd z uwagi na bezpieczeństwo dziecka nie chce zgodzić się na to, aby kontakty ojca z dzieckiem odbywały się bez żadnej kontroli. Zgodnie z postanowieniem Sądu, te kontakty powinny zatem odbywać się w obecności kuratora sądowego wyłącznie w miejscu zamieszkania matki.
Czy dziadkowie mają prawo do kontaktu z wnukami?
Stanowisko Sądu można oczywiście zrozumieć, ale nie jest to zbyt komfortowa sytuacja dla ojca i jego rodziny. Dziadkowie (rodzice ojca) chcieliby utrzymywać kontakt ze swoim wnukiem i nie chcą, aby ich relacja z dzieckiem ucierpiała przez konflikt rodziców dziecka. Czy dziadkowie mają prawo również domagać się ustalenia kontaktów z wnukami w drodze postępowania przed Sądem?
Odpowiedź brzmi: TAK. Kodeks rodzinny i opiekuńczy jest tutaj jednoznaczny. Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami, uprawnienie do kontaktów z dzieckiem mają: rodzeństwo, dziadkowie, powinowaci w linii prostej oraz osoby, które sprawowały przez dłuższy czas pieczę nad dzieckiem.
W orzecznictwie Sądów również mocno akcentuje się potrzebę utrzymywania kontaktów pomiędzy wnukami a dziadkami, co powinno pozytywnie wpływać na dzieci oraz budowanie więzów wielopokoleniowej rodziny. Poniżej prezentuję przykładowe orzeczenie Sądu Najwyższego w tym temacie:
„Rodzice, jak to wyżej wywiedziono, mają obowiązek dbałości o rozwój dziecka w imię jego dobra. Powinni zatem dla pełnego rozwoju jego osobowości umożliwić dziecku kontaktowanie się z jego krewnymi (dziadkami) przy właściwej ich postawie i korzystnym wpływie na dziecko. Kontakty te, wynikające często z silnych więzów emocjonalnych, zwłaszcza dziadków z wnukami, wychowujących je od niemowlęcia, mogą wpływać na lepsze wychowanie i rozwój duchowy dziecka oraz sprzyjają kontynuowaniu więzów wielopokoleniowej rodziny. Takie zachowanie dziadków, okazywanie przywiązania i dbałości o wnuki nie tylko nie kłóci się z interesem dziecka, ale jest ono dla jego dobra.” (Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 14 czerwca 1988 r., III CZP 42/88)
Kontakty dziadków z dzieckiem a dobro dziecka
Oczywiście podkreślam jednocześnie, że Sąd zawsze będzie miał na uwadze przede wszystkim dobro dziecka. Jeśli okazałoby się, że kontakty z dziadkami z jakiś względów mogą zagrażać bezpieczeństwu dziecka, to Sąd ma prawo oddalić wniosek dziadków o ustalenie kontaktów, a nawet ich zakazać.
Zakładam jednak, że w przeważającej części przypadków dziadkowie mają pozytywne intencje i wówczas ich wnioski powinny być uwzględniane, a terminy spotkań powinny być dopasowane do możliwości czasowych dziecka i dziadków. Z całą pewnością bowiem konflikt między rodzicami dziecka nie powinien prowadzić do ograniczenia relacji wnuków z dziadkami.