Dziecko po ukończeniu 18 roku życia w dalszym ciągu uprawnione jest do uzyskiwania alimentów. Rodzic zobowiązany do alimentów musi je płacić aż do momentu kiedy dziecko będzie w stanie utrzymać się samodzielnie. Istotne z praktycznego punktu widzenia jest pytanie – komu należy płacić alimenty po uzyskaniu pełnoletniości przez dziecko – bezpośrednio dziecku czy drugiemu rodzicowi (matce bądź ojcu), który jest wymieniony w wyroku sądowym?
W wyroku dotyczącym alimentów najczęściej znajdujemy stwierdzenie, że Sąd „zasądza od pozwanego (rodzica) na rzecz małoletniego (dziecka) kwotę X złotych miesięcznie tytułem alimentów, płatnych do określonego dnia każdego miesiąca do rąk przedstawiciela/ przedstawicielki ustawowej małoletniej wraz z odsetkami ustawowymi na wypadek opóźnienia w razie płatności którejkolwiek z rat”.
Jeżeli więc wczytamy się dokładnie w taki wyrok, to widać, że zobowiązany do alimentów powinien płacić alimenty do rąk drugiego rodzica (matki bądź ojca). Wynika to z faktu, że drugi rodzic jest przedstawicielem ustawowym małoletniego dziecka. Dziecko, które nie ukończyło 18. roku życia pozostaje pod władzą rodzicielską swoich rodziców. Takie dziecko nie może więc samodzielnie występować w procesie o alimenty ani też pobierać kwot pieniężnych przelewanych przez zobowiązanego rodzica.
Alimenty po ukończeniu 18 roku życia
Sytuacja zmienia się jednak z chwilą osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości. Z dniem ukończenia 18 roku życia ustaje władza rodzicielska nad dzieckiem. A osoba pełnoletnia może oczywiście sama siebie reprezentować. Nawiasem mówiąc, taka osoba może też ustanowić pełnomocnika (np. w postaci rodzica, który do tej pory był jej przedstawicielem ustawowym), ale będzie to już inny stosunek prawny niż reprezentacja ustawowa wynikająca z władzy rodzicielskiej.
Tym samym dochodzimy do wniosku, że pełnoletnie dziecko może już samo występować w procesie przeciwko rodzicowi o alimenty, jak również może samodzielnie pobierać kwoty przyznane tytułem alimentów (np. na swój osobisty rachunek bankowy). Rodzic zobowiązany do płacenia alimentów powinien więc stosować się do oświadczenia pełnoletniego dziecka. Może ono zażądać płacenia alimentów albo bezpośrednio do swoich rąk albo w dalszym ciągu do rąk drugiego z rodziców (powinno być tutaj wyraźne upoważnienie dziecka).
W razie wątpliwości zobowiązany rodzic powinien przekazywać pieniądze bezpośrednio dziecku, ponieważ to ono – zgodnie z wyrokiem sądowym – jest uprawnione do uzyskiwania alimentów. Przedstawicielstwo ustawowe drugiego rodzica, które dawało uprawnienie do odbioru zasądzonych alimentów, ustało z dniem osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości. Przy analizie tego problemu widać dobrze, że alimenty są zasądzane na rzecz dziecka, a nie rodzica.
Czy zatem pełnoletnie dziecko bądź rodzic zobowiązany do płacenia alimentów powinni doprowadzić do zmiany orzeczenia Sądu w zakresie alimentów i uregulowania nowego sposobu płatności (bezpośrednio do rąk dziecka) poprzez nowy tytuł wykonawczy (orzeczenie Sądu), który by to jasno stwierdzał? Zgodnie z linią orzeczniczą Sądu Najwyższego nie jest to konieczne.
„w przypadku uzyskania przez uprawnionego pełnoletności z zachowaniem prawa do dalszej alimentacji wypłata świadczenia może nastąpić wyłącznie do jego rąk. Zdarzenie to nie wymaga stwierdzenia orzeczeniem sądu opiekuńczego i dlatego do wykazania legitymacji do osobistego odbioru świadczeń wystarczą odpowiednie dokumenty stanu cywilnego” (uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 16 kwietnia 1977 r., sygn. akt III CZP 14/77, OSNCP 1977/7, poz. 106)
Z praktyki wiem, że mogą pojawić się niekiedy drobne problemy, gdy alimenty są egzekwowane przez podmiot trzeci (komornik, pracodawca, ZUS). Aby uniknąć nieporozumień, należy więc zadbać o to, by powiadomić taki podmiot o tym, w jaki sposób powinny być wypłacane alimenty po uzyskaniu pełnoletniości przez dziecko. W tym celu dziecko powinno złożyć stosowne oświadczenie, które będzie wiążące dla zobowiązanego rodzica, jak i dla podmiotu, który dokonuje przekazania alimentów.