Podział majątku małżonków należy do dość skomplikowanych i długotrwałych procesów. Z całą pewnością w jednym wpisie nie da się odpowiedzieć na wszystkie stawiane w tej sprawie pytania.
Postaram się jednak stopniowo tłumaczyć na tym blogu poszczególne zagadnienia związane z podziałem majątku małżonków po rozwodzie.
Podział majątku może być dokonany przed Sądem albo przed notariuszem (tylko jeśli między stronami jest zgoda co do planowanego podziału). Ja w tym wpisie skupię się na sądowym postępowaniu o podział majątku.
Zacznę od tego, że podziałowi podlega cały wspólny majątek stron, czyli wszystko co było objęte małżeńską wspólnością majątkową. Tak naprawdę już w tym miejscu pojawiają się pierwsze problemy. Strony często starają się wykazywać, że wartościowe przedmioty czy nawet nieruchomości należą wyłącznie do ich majątku osobistego i nie podlegają podziałowi.
Może się oczywiście tak zdarzyć, jednak to zagadnienie wymaga szczegółowej analizy. Na potrzeby tego wpisu zaznaczę tylko, że istnieje domniemanie prawne, że wszystko co zostało nabyte przez małżonków w trakcie trwania małżeństwa wchodzi w skład majątku wspólnego, chyba że konkretny przepis wyklucza taką możliwość.
Co będzie dzielone między małżonków?
W pierwszej kolejności wspólne ruchomości, czyli np. samochody, meble, sprzęty elektroniczne, przedmioty codziennego użytku itd. Co do zasady powinno być podzielone wszystko, co wspólne. Niemniej jednak gdy ruchomości nie mają wielkiej wartości – a przeważnie tak jest w przypadku starych ruchomości (może z wyjątkiem samochodów), to pożądany jest podział tych rzeczy w naturze.
Oznacza, to że małżonkowie dzielą się fizycznie między siebie tymi rzeczami – jeden zabiera jedną rzecz, a drugi inną. I tak aż do wyczerpania. Pozwala to zaoszczędzić koszty na opinię biegłego, który musiałby wycenić każdą rzecz z osobna. Chociaż oczywiście, gdy strony pozostają w ostrym sporze, to często trudno o takie rozwiązanie i zazwyczaj wtedy kończy się wyceną biegłego.
Po opinii biegłego Sąd może przyznać poszczególne ruchomości stronom (mając na uwadze by ich wartość była zbliżona dla obu stron) lub tylko jednej stronie za spłatą na rzecz drugiej strony (strony muszą wyrazić zgodę na takie rozwiązanie). Jeżeli pojawią się znaczące różnicę w wartościach ruchomości przyznanych między strony, to Sąd może zarządzić dopłatę pieniężną dla jednej ze stron. Jeśli strony nie będą w ogóle zainteresowane ruchomościami, to Sąd może zarządzić ich sprzedaż przez komornika, co jednak generuje kolejne koszty postępowania.
W postępowaniu o podział majątku podzielone zostaną również wspólne środki pieniężne zgromadzone w gotówce, na rachunkach bankowych stron i w innych instrumentach finansowych. Nie ma przy tym znaczenia, czy środki znajdują się na rachunku osobistym czy wspólnym. Istotne jest skąd te pieniądze pochodzą, bo na tej podstawie będziemy oceniać czy są to pieniądze wspólne (np. wynagrodzenie za pracę stron) czy majątek osobisty strony (np. darowizna). Oczywiście to zagadnienie również będzie przedmiotem szerszej analizy.
Sposoby podziału majątku wspólnego
Na koniec pierwszego wpisu najważniejsza kwestia – w postępowaniu o podział majątku podzielone zostaną też wszystkie nieruchomości wspólne stron. Stosownie do przepisów kodeksu cywilnego, Sąd dzieląc nieruchomość może:
I. dokonać podziału fizycznego nieruchomości – podzielić ją na dwie niezależne nieruchomości np. poprzez wyodrębnienie samodzielnych lokali, stanowiących odrębne nieruchomości;
II. przyznać nieruchomość jednej ze stron za stosowną spłatą pieniężną na rzecz drugiej strony – zazwyczaj według wartości ustalonej przez biegłego sądowego;
III. zarządzić sprzedaż nieruchomości stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego przez komornika sądowego – co nie jest pożądanym rozwiązaniem (z uwagi na sprzedaż po zaniżonej cenie), ale zdarza się jednak, gdy nieruchomości nie da się podzielić fizycznie, a żadna ze stron nie ma środków finansowych na spłatę drugiej.
Mam nadzieję, że udało mi się w przystępnej formie przekazać pierwsze podstawowe informacje o podziale majątku małżonków. W kolejnych wpisach postaram się bardziej szczegółowo poruszać pojedyncze zagadnienia, które pojawiają się w praktyce sądowej przy okazji procesów działowych.