Istotnym dowodem w sprawach rodzinnych jest opinia sporządzona przez biegłych specjalistów z Opiniodawczego Zespołu Specjalistów Sądowych (dawniej RODK). Można wręcz powiedzieć, że często to właśnie ta opinia przesądza komu Sąd powierzy wykonywanie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem.
Czy można tę opinię skutecznie zakwestionować w postępowaniu sądowym?
Zanim odpowiem na to pytanie, kilka słów tytułem wprowadzenia. Sąd dopuszcza zwykle dowód z opinii biegłych specjalistów ds. psychologii na okoliczność ustalenia sytuacji wychowawczej dziecka i relacji łączącej każdego z rodziców z dzieckiem. Często te opinie mają na celu ustalenie który z rodziców w przypadku ich rozłączenia powinien sprawować stałą opiekę nad dzieckiem. Biegli badają także predyspozycje samych rodziców oraz ich faktyczne możliwości do sprawowania opieki.
Jak wygląda badanie w OZSS?
Końcowa opinia sporządzana jest na podstawie przeprowadzonego badania. Najczęściej takie badanie odbywa się w ośrodku i polega na rozmowie z dzieckiem i z każdym z rodziców ze specjalistą, a także rozwiązywaniu różnego rodzaju testów psychologicznych. Po przeprowadzeniu badania specjaliści przygotowują opinie, która wysyłana jest następnie do Sądu oraz do stron postępowania. Opinia zawiera najczęściej opis przebiegu badania oraz wnioski końcowe. To właśnie ta ostatnia część opinii (wnioski) ma najistotniejsze znaczenie dla Sądu i na jej podstawie często wydawane jest końcowe orzeczenie.
Sąd przesyłając opinie stronom zobowiązuje je przeważnie do przedstawienia ewentualnych zarzutów w terminie 14 dni od dnia doręczenia opinii. Następnie, po przedstawieniu zarzutów biegłym, sporządzana jest przez nich opinia uzupełniająca. Jeśli nadal istnieją wątpliwości co do zasadności twierdzeń z opinii, to może dojść jeszcze do wezwania biegłych na rozprawę i przesłuchania ich przez Sąd i strony. Wiem jednak, że wielu sędziów rezygnuje z wzywania biegłych na rozprawę w sprawach rodzinnych. Gdyby opinia była niespójna i nielogiczna, to można spróbować złożyć wniosek o sporządzenie nowej opinii przez innych biegłych.
Jak zakwestionować opinię biegłych z OZSS?
Zakwestionowanie opinii nie jest łatwym zadaniem. Jeśli już się tego podejmujemy, to powinniśmy sformułować konkretne zarzuty. Nie wystarczy sama polemika z biegłymi i przedstawienie innego zdania. Należy pamiętać, że biegli są specjalistami w konkretnych dziedzinach i twierdzenia samej strony zawsze będą miały mniejszą wartość. Aby skutecznie zakwestionować opinię biegłego powinno się wskazać na brak logiki w rozumowaniu biegłego, wewnętrzną sprzeczność opinii albo zastosowanie nieprawidłowych metod badawczych.
Czasem rzeczywiście może być tak, że wnioski nie wynikają z przebiegu badania. Czytając te dwie części opinii (przebieg badania i wnioski) dostrzegamy pewne sprzeczności. Przykładowo, bardzo wysoko oceniono kompetencje wychowawcze jednego z rodziców, ale jednak we wnioskach uznano, że to drugi z rodziców (pomimo licznych wad stwierdzonych także w opinii) powinien być tym, który będzie sprawował stałą opiekę nad dzieckiem.
Jeśli bardzo zależy Ci na zakwestionowaniu opinii z OZSS, to warto na pewno pokazać tę opinię innemu specjaliście – psychologowi, który może sprawdzić prawidłowość zastosowania metod badawczych. Konsultacja z innym specjalistą niewątpliwie może pomóc w sformułowaniu zarzutów i wyrównać w tym przypadku szansę strony, która jest osobą niemająca profesjonalnej wiedzy na temat psychologii.
Jak już wspominałem na pewno nie będzie łatwo wzruszyć opinię z OZSS, zwłaszcza jeśli została ona podtrzymana w całości w opinii uzupełniającej. Niemniej jednak, nie jest to niemożliwe i zawsze warto próbować, jeśli uważasz, że opinia jest dla Ciebie krzywdząca.