Czy orzeczenie o winie w rozwodzie ma wpływ na ustalenia w przedmiocie władzy rodzicielskiej? Innymi słowy – czy małżonek, który został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia może z tego powodu stracić szansę na przyznanie mu stałej opieki nad dziećmi?
Odpowiadając na to pytanie, należy zdecydowanie rozróżnić dwie kwestie:
I. relacje między małżonkami;
II. relacje między rodzicami a dziećmi.
Wina dotyczy relacji między małżonkami
Orzeczenie Sądu dotyczące rozwodu między małżonkami w pkt. I określa, który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. To zagadnienie dotyczy więc osobistej relacji między małżonkami. Sąd bada przyczyny tego rozkładu i określa osobę odpowiedzialną za taki stan rzeczy bądź uznaje winę obojga małżonków. Oczywiście przy założeniu, że nie zostały złożone zgodne wnioski o rozwód bez orzekania o winie.
Orzeczenie Sądu w przedmiocie wykonywania władzy rodzicielskiej dotyczy natomiast relacji dziecko – rodzic. Sąd bada w tym przypadku możliwości rodziców do podjęcia się stałej opieki nad dziećmi, uwzględniając możliwości czasowe, warunki mieszkaniowe, stosunek do dzieci, predyspozycje do wychowywania dzieci każdego z rodziców. Oczywiście istotne znaczenie w tej kwestii będzie miała również opinia biegłych specjalistów z Opiniodawczego Zespołu Specjalistów Sądowych. Wreszcie, powinno brać się także pod uwagę zdanie dziecka, które może być poznane bądź w drodze osobistego wysłuchania go przez sędziego bądź za pośrednictwem kuratora czy biegłego-psychologa.
Władza rodzicielska dla „winnego małżonka”?
Kwestia winy za rozkład pożycia jest więc związana z relacjami stricte małżeńskimi i stąd jest istotna z punktu widzenia rozwodu i ewentualnych alimentów na rzecz małżonka niewinnego. Wina nie ma natomiast znaczenia w kontekście zagadnień skoncentrowanych wokół władzy rodzicielskiej nad dzieckiem czy kontaktów z nim. Częste obawy związane z tym, że np. dziecko zostanie odebrane rodzicowi z tego powodu, że dopuścił się on zdrady małżeńskiej nie mają żadnych podstaw prawnych.
Zaznaczę jednak, że może zdarzyć się tak, że przyczyny rozkładu pożycia małżeńskiego pokryją się z przyczynami powierzenia wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców. Przykładowo mogłoby tak być, gdyby przyczyną rozwodu było np. stosownie przemocy przez jednego z małżonków względem członków rodziny. Wówczas naturalny jest wniosek, że taka osoba nie daje również gwarancji prawidłowego wykonywania obowiązków rodzica. Niemniej jednak, mamy tutaj do czynienia z oceną konkretnego zachowania osoby, a nie prostego przełożenia, że – małżonek winny nie otrzyma opieki nad dzieckiem.
Na koniec zaznaczę jeszcze raz wyraźnie, że Sąd decydując o powierzeniu władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, przy jednoczesnym ograniczeniu tej władzy drugiemu, będzie oceniał zachowania małżonków jako rodziców. Na podstawie tej oceny zostanie wydane rozstrzygnięcie w przedmiocie władzy rodzicielskiej, a nie na podstawie oceny osobistych relacji między małżonkami.