W dalszym ciągu panuje przeświadczenie, że opieka nad dzieckiem w sprawie sądowej musi zostać przyznana matce. Czy naprawdę tak jest? Czy ojcowie mają szansę w sądach wywalczyć opiekę nad dzieckiem? A może jest jednak możliwe, że dziecko zamieszka z ojcem, a matka będzie mieć uregulowane kontakty? Pokuszę się dzisiaj o drobną analizę w tym zakresie.
Statystyki rzeczywiście brzmią w tym zakresie dość porażająco, bo w ok. 90 % spraw miejsce zamieszkania dziecka jest ustalane przy matce. Niemniej jednak, od razu trzeba zaznaczyć, że w ponad połowie tych spraw ojcowie rezygnują w ogóle z ubiegania się o opiekę nad dziećmi. Sąd nie dokonuje więc wówczas żadnego wyboru tylko orzeka zgodnie ze wspólnymi stanowiskami stron.
Natomiast w sprawach, w których sąd musi zdecydować o miejscu zamieszkania dziecka, przeprowadzane jest postępowanie dowodowe. Nie da się ukryć, że najważniejszym dowodem w takiej sprawie jest zwykle opinia OZSS (Opiniodawczy Zespół Specjalistów Sądowych). Polega to na tym, że zespół psychologów i pedagogów przeprowadza badanie (poza sądem) rodziców i dziecka. Badanie polega na rozmowie specjalistów z dzieckiem oraz każdym z rodziców, wypełnianiu różnego rodzaju testów, obserwacji zabawy dziecka z każdym z rodziców itd.
Po przeprowadzeniu takiego badania sporządzana jest opinia, która trafia następnie do sądu. W opinii tej znajduje się opis przebiegu badania, spostrzeżenia specjalistów, a także wnioski końcowe. Właśnie ten ostatni punkt ma najbardziej doniosłe znaczenie. Sądy bardzo liczą się z opiniami OZSS i często ich wnioski znajdują odzwierciedlenie w wyrokach. Można więc postawić tezę, że jeśli rodzic ma za sobą pozytywną opinię psychologów z OZSS, to ma bardzo duże szanse na korzystne zakończenie sprawy.
Czy mężczyzna ma szansę na opiekę nad dzieckiem?
Czy mężczyźni mają szansę znaleźć uznanie w oczach specjalistów z OZSS? Uważam, że zdecydowanie tak. W swojej praktyce widywałem już opinie, w których psychologowie wyżej oceniali kwalifikacje rodzicielskie ojców niż matek.
Całkiem niedawno zakończyłem sprawę, w której matka chciała znieść opiekę naprzemienną i ustalić miejsce zamieszkania dziecka wyłącznie przy niej. Reprezentowałem w tej sprawie ojca. W odpowiedzi na ten wniosek zażądaliśmy, aby po zniesieniu opieki naprzemiennej dziecko zamieszkało z ojcem. Wskazaliśmy, że ojciec jest osobą bardziej stabilną emocjonalnie, uporządkowaną i bez problemu poradzi sobie z opieką nad dzieckiem pod względem logistycznym. Dodatkowo, więź emocjonalna dziecka z ojcem była bardzo silna.
Opinia OZSS potwierdziła nasze stanowisko. Specjaliści stwierdzili, że zgodne z dobrem dziecka będzie to, aby zamieszkało z ojcem. Matka powinna mieć natomiast prawo do kontaktów z dzieckiem np. w co drugi weekend. Wyrok sądu również był dla mojego klienta korzystny. Nie można więc na pewno powiedzieć, że ojciec zawsze jest na straconej pozycji. Wszystko zależy od indywidualnej sytuacji.
Opieka nad dzieckiem przez ojca w sądzie?
Jeśli miałbym pokusić się jeszcze o jakieś bardziej generalne obserwacje, to na pewno muszę przyznać, że w przypadku malutkich dzieci (poniżej 3 lat) szanse kobiet na przyznanie im opieki są zdecydowanie większe. Niemniej jednak wraz z wiekiem zaczyna się to zacierać.
Płeć dziecka również może mieć pewne znaczenie. Szczególnie chłopcy w wieku dorastania czują potrzebę posiadania męskiego autorytetu i wówczas może być wskazane zamieszkiwanie z ojcem. W tym przypadku niewątpliwie jest większa szansa na pozytywną opinię OZSS. Chociaż zaznaczam, że są to pewne generalne tendencje, które niekoniecznie muszą znaleźć potwierdzenie w każdej indywidualnej sprawie.
Wiem, że podjęcie starań o sprawowanie opieki nad dzieckiem w sądzie nie jest dla mężczyzny łatwą decyzją. Na pewno nie uważam jednak, żeby powodem do rezygnacji była statystyka. Jeśli mężczyzna czuje się na siłach, aby podołać wychowaniu dziecka pod każdym względem (organizacyjnym, emocjonalnym itd.) i w jego ocenie byłoby to najlepsze rozwiązanie dla samego dziecka, to powinien podjąć taką próbę. Oczywiście przy założeniu, że wyczerpane zostały już wszelkie ugodowe możliwości rozwiązania tej trudnej sytuacji.