Niekiedy zdarza się, że kobieta lub mężczyzna wiedzą, że osoba wpisana w akcie urodzenia dziecka jako ojciec – w rzeczywistości nim nie jest. Do zmiany tego stanu rzeczy służy mechanizm nazywany zaprzeczeniem ojcostwa. W takim postępowaniu sądowym można skutecznie wykazać, że dana osoba nie jest ojcem dziecka, co wywołuje bardzo istotne konsekwencje prawne. Aby jednak do tego doszło, postępowanie o zaprzeczenie ojcostwa musi być wszczęte w odpowiednim terminie. Jaki to termin i co zrobić, gdy już wiesz, że go przekroczyłeś? O tym w dzisiejszym wpisie.
Zacznę jednak od początku. Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa (albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia), domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Jest to oczywiście domniemanie, które można wzruszyć. Aby to zrobić trzeba wszcząć postępowanie sądowe o zaprzeczenie ojcostwa.
W dzisiejszych czasach najprostszą i najbardziej skuteczną metodą badania pokrewieństwa jest badanie DNA. Pozwala ono z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością ustalić pochodzenie dziecka. Z tej metody korzystają również sądy, które kierują strony postępowań na badania do odpowiednich instytucji medycznych.
Po przeprowadzeniu badania DNA i ewentualnie również innych dowodów w sprawie, możliwe jest już ustalenie czy dany mężczyzna jest ojcem danego dziecka. Jeśli odpowiedź jest negatywna, Sąd może wydać wyrok, w którym dojdzie do zaprzeczenia ojcostwa. Taki wyrok powoduje, że więź rodzicielska pomiędzy danym mężczyzną a dzieckiem nie istnieje. Co za tym idzie – nie istnieją także uprawnienia i obowiązki związane z rodzicielstwem (władza rodzicielska, obowiązek alimentacyjny itd.).
Terminy na zaprzeczenie ojcostwa
Jak wspomniałem na początku wpisu – bardzo ważne jest to, aby postępowanie o zaprzeczenie ojcostwa zostało zainicjowane w terminie przewidzianym przez przepisy prawne. Jaki to termin? Inny będzie dla matki dziecka, inny dla ojca, a jeszcze inny dla samego dziecka. Każda z tych osób może wystąpić z powództwem o zaprzeczenie ojcostwa.
I tak:
Mąż matki może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o urodzeniu dziecka przez żonę, nie później jednak niż do osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości.
Matka może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa swego męża w ciągu sześciu miesięcy od urodzenia dziecka.
Dziecko po dojściu do pełnoletniości może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa męża swojej matki, nie później jednak niż w ciągu trzech lat od osiągnięcia pełnoletniości.
Terminy na wytoczenie powództwa są więc bardzo krótkie. Jeżeli ktoś nie działa natychmiastowo, to bardzo łatwo jest je przekroczyć. Zresztą w praktyce nie brakuje niestety sytuacji, gdy te terminy nie zostają przez strony dochowane. Co więc możesz zrobić, gdy minął już Twój termin na złożenie powództwa o zaprzeczenie ojcostwa?
Powództwo prokuratora o zaprzeczenie ojcostwa
Pozostaje jeszcze jedna droga. Możesz wystąpić ze stosownym wnioskiem do Prokuratury. Kodeks rodzinny i opiekuńczy daje prokuratorowi możliwość wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa i nie ogranicza go w tym zakresie żadnymi terminami. Aby prokurator zaczął działać powinna być spełniona jedna z dwóch przesłanek: wytoczenia powództwa wymaga dobro dziecka lub ochrona interesu społecznego.
Wykazanie powyższych przesłanek nie powinno być specjalnie trudne, bo wiadomo, że każde dziecko powinno wiedzieć kto jest jego ojcem. Prawidłowa regulacja prawna w tym zakresie mieści się więc bezwzględnie w pojęciu rozumianym jako „dobro dziecka”. Interes społeczny również wymaga tego, aby stosunki prawne pomiędzy rodzicami a dziećmi były uregulowane zgodnie z rzeczywistością.
Ważniejsze jest jednak to, aby w sposób wiarygodny przekonać Prokuratora, że rzeczywiście istnieją uzasadnione wątpliwości co do ojcostwa danego mężczyzny, który widnieje w akcie urodzenia dziecka. Wówczas prokurator może zawsze skierować strony na badania, a po zapoznaniu się z wynikami – złożyć do Sądu powództwo o zaprzeczenie ojcostwa.
Tym sposobem, nawet jeśli przekroczysz termin do wniesienia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa, możesz jeszcze doprowadzić do rozpoznania tej sprawy przez Sąd. Potrzebna jest jednak tutaj twoja inicjatywa i skuteczne współdziałanie z prokuratorem.